Ένα ταξίδι με ιδιαίτερη συναισθηματική αξία!
Το ταξίδι αυτό στην Πάνορμο και στην Προύσα, που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2023, είχε για μένα ιδιαίτερη σημασία. Αφενός, γιατί ικανοποίησε μια επιθυμία πολλών χρόνων να επισκεφτώ τα μέρη απ’ όπου είχαν έρθει ως πρόσφυγες στην Ελλάδα οι παππούδες μου, από την πλευρά του μπαμπά μου, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Αφετέρου, γιατί ήταν το πρώτο μου μεγάλο ταξίδι ως συνοδηγού σε μηχανή! Συντροφιά μου, ο αγαπημένος μου!
Μια πολύ ενδιαφέρουσα μοτοδιαδρομή
Η μοτοδιαδρομή μας, λοιπόν, αυτή για Πάνορμο και Προύσα είχε έντονο άρωμα ανατολής και το αντιληφθήκαμε πολύ καλύτερα καθώς σταδιακά προχωρούσαμε από την Ελλάδα προς την Ανατολική Θράκη και από κει προς την Ασιατική πλευρά της Τουρκίας.
Από τα σύνορα των Κήπων, πολύ κοντά στην πόλη μας, κατευθυνθήκαμε προς Κεσάνη (η γενέτειρα της άλλης γιαγιάς μου), Ύψαλα, Μάλγαρα και Καλλίπολη, για να φτάσουμε στην περίφημη γέφυρα του Τσανάκαλε 1915 (Çanakkale 1915 Köprüsü), γνωστή και ως γέφυρα των Δαρδανελίων. Είναι μια τεράστια, κρεμαστή γέφυρα που ουσιαστικά συνδέει οδικώς την Ευρώπη με την Ασία. Λένε, μάλιστα, ότι έχει το μεγαλύτερο μήκος στον κόσμο (2.023 μ.) και εκτείνεται μεταξύ δύο κύριων πυλώνων ύψους 318 μ. Ήταν όντως εντυπωσιακό να τη διασχίζεις, ιδίως με μηχανή, αν και λόγω του τρελού αέρα που φυσούσε, ήταν αρκετά τρομακτικό! Γενικώς, ο αέρας στο μεγαλύτερο μέρος του ταξιδιού μας μάς έκανε τη ζωή δύσκολη, αλλά εν τέλει τα καταφέραμε χωρίς απρόοπτα.
Στάση 1: Αρχαιολογικός χώρος και Μουσείο Τροίας
Η πρώτη μας στάση, ουσιαστικά ήταν μια παράκαμψη. Αντί να κατευθυνθούμε ανατολικά, στρίψαμε προς νότο για να επισκεφτούμε τον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο της Τροίας. Δεν γινόταν να τα προσπεράσουμε!
Ο αρχαιολογικός χώρος εντυπωσιακός και αρκετά περιποιημένος. Αλλά αυτό που με εντυπωσίασε ιδιαίτερα ήταν το αρχαιολογικό μουσείο, που βρίσκεται λίγα μέτρα νοτιοανατολικότερα.
Από μακριά βλέπεις ένα κόκκινο κουτί από τσιμέντο, μέταλλο και γυαλί. Από μέσα όμως κρύβει έναν χώρο φιλόξενο για όλους, με μοντέρνο μουσειογραφικό και μουσειολογικό σχεδιασμό, που αναδεικνύει τους πολύτιμους αρχαιολογικούς θησαυρούς που φιλοξενεί! Μπράβο στους Τούρκους συναδέλφους! Ήταν μια πολύ όμορφη έκπληξη!
Το εισιτήριο ήταν ενιαίο και για τους δύο χώρους. Πληρώσαμε 600 TL το άτομο (περίπου 20€).
Στάση 2: Bandirma
Αφήσαμε την αρχαία Τροία με άριστες εντυπώσεις και μπήκαμε στην προσχεδιασμένη ρότα μας προς Πάνορμο ή τουρκιστί, Bandirma.
Ο συγχωρεμένος παππούς Γιώργος, όταν ήμουν μικρή και τον ρωτούσα, γιατί ενώ όλοι οι υπόλοιποι κάτοικοι του χωριού του ήταν Πόντιοι εμείς δεν είμαστε, μου έλεγε “Εμείς είμαστε Παντερμαλήδες. Ήρθαμε από ένα χωριό στα Πάντερμα, στην Χερσόνησο της Κυζίκου”. Τότε δεν καταλάβαινα. Τώρα πια ξέρω. Είναι η αρχαία ελληνική αποικία Πάνορμος στη θάλασσα του Μαρμαρά, ή τα Πάντερμα του παππού, ή η σύγχρονη Bandirma! Ήρθε η ώρα λοιπόν να γνωριστούμε …
Μεγάλος κάμπος με ντομάτες, πεπόνια και ηλιόσπορους κυρίως, εμπορικό λιμάνι, μεγάλη πόλη, αλλά σχετικά ήσυχη, χαμογελαστοί, φιλικοί άνθρωποι, καπνίζουν πολύ, δεν μιλούν καθόλου αγγλικά, αλλά είναι φιλόξενοι κι ευγενικοί. Κορυφαία στιγμή της διαμονής μας η έκπληξη από το προσωπικό του ξενοδοχείου για τα γενέθλια του Δημήτρη!
Το χωριό των παππούδων μου, το Άνω Νεοχώρι Κυζίκου, δυστυχώς δεν προλάβαμε να το ψάξουμε. Το αφήσαμε όμως για την επόμενη φορά!
Στάση 3: Προύσα ή Bursa και Çekirge
Το επόμενο πρωί οδηγήσαμε προς Προύσα. Είναι πόλη της βορειοδυτικής Τουρκίας, η 4η μεγαλύτερη πληθυσμιακά στη χώρα και πρωτεύουσα της επαρχίας του Μαρμαρά. Έχει μεγάλη αρχαία ιστορία, αλλά είναι κυρίως γνωστή ως η πρώτη πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (από το 1326 έως το 1363) και ως κέντρο παραγωγής και εμπορίας μεταξιού κατά τον 15ο αιώνα. Στη διοικητική περιφέρειά της ζούσαν περίπου 280.000 Έλληνες έως και τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, οπότε και ο ελληνικός πληθυσμός διώχθηκε βίαια. Ο μεγάλος Έλληνας αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος είχε γεννηθεί εδώ!
Σήμερα η Προύσα φημίζεται για τα χιονοδρομικά κέντρα της στο όρος Uludağ ή Όλυμπος της Μυσίας, στους πρόποδες του οποίου είναι χτισμένη, για τα πολυάριθμα πάρκα της, για την ισχυρή βιομηχανία της, για το πανεπιστήμιο Uludağ, για τα μεταξωτά και, φυσικά, για την κουζίνα της! Εδώ θα βρείτε ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την Προύσα.
Το ξενοδοχείο μας βρισκόταν σε μια όμορφη γειτονιά στην περιοχή Çekirge, μία από τις παλαιότερες της πόλης. Είναι γνωστή για τα ιστορικά λουτρά της και τα σύγχρονα ξενοδοχεία με λουτρικές εγκαταστάσεις, καθώς εδώ και αιώνες η Προύσα φημίζεται για τις πλούσιες σε φυσικά μέταλλα υπόγειες πηγές της. Το χαμάμ (ή αλλιώς Τουρκικό μπάνιο) δεν ήταν απλώς ένας τρόπος χαλάρωσης, όπως σήμερα. Ήταν και είναι βασικό συστατικό στοιχείο της ανατολίτικης κουλτούρας, ως μέρος σωματικής περιποίησης και ψυχικού εξαγνισμού, αλλά και κοινωνικών συναντήσεων και αρχιτεκτονικής ομορφιάς. Το προάστιο αυτό είναι γεμάτο ιστορικά λουτρά του 14ου κυρίως αιώνα και εντυπωσιακά θρησκευτικά μνημεία. Είναι λίγο μακριά από το ιστορικό κέντρο της αχανούς πόλης, αλλά σου προσφέρει ησυχία και απίστευτη θέα, συνδυασμένη με εικόνες, ήχους και γεύσεις που σίγουρα θυμίζουν Ανατολή!
Φυσικά δεν χάσαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε ένα τουρκικό μπάνιο στο χαμάμ του ξενοδοχείου και να τριγυρίσουμε στην περιοχή.
Στάση 4η: Ιστορικό κέντρο της Προύσας
Την επόμενη μέρα την αφιερώσαμε στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Αν και αυτό που είχαμε μέχρι στιγμής δει ήταν μια αχανής, σύγχρονη πόλη με ουρανοξύστες και σύγχρονα οικοδομήματα στην περιφέρειά της και πολύ νέφος και καυσαέριο, διαπιστώσαμε ότι το κέντρο της Προύσας διατηρούσε αρκετά την ιστορικότητα και τον παραδοσιακό του χαρακτήρα, με μια δόση … τουριστικής έκρηξης φυσικά!
Χρησιμοποιήσαμε τη μηχανή για να κατέβουμε στο κέντρο, καθώς οι αποστάσεις είναι τεράστιες και η κίνηση α-πε-ρί-γρα-πτη! Η πόλη όμως είναι ένα τεράστιο, υπαίθριο μουσείο με εκατοντάδες τζαμιά και άλλα ιστορικά κτίρια, πολλά από τα οποία είναι κηρυγμένα μνημεία της Unesco, μεγάλα παζάρια γεμάτα χρώματα κι αρώματα, και παράδεισος για τον ουρανίσκο των καλοφαγάδων!
Βρήκαμε ασφαλή χώρο στάθμευσης επί πληρωμή, κάναμε συνάλλαγμα σε ένα από τα πολλά ανταλλακτήρια που υπήρχαν και ξεκινήσαμε την περιήγησή μας στα μυστικά της πόλης.
Το ιστορικό κέντρο είναι σχεδόν ολόκληρο πεζοδρομημένο, οπότε μπορείτε να δείτε τα αξιοθέατα με τα πόδια. Μια μικρή συμβουλή: Καθώς οι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας της Ελλάδας δεν λειτουργούν στην Τουρκία, καλά θα κάνετε να προμηθευτείτε μια κάρτα τοπικής εταιρείας από κάποιο από τα πολλά ειδικά καταστήματα που θα βρείτε στον δρόμο σας, για να μπορείτε να έχετε Internet για το κινητό και το GPS σας.
Από τα πιο εντυπωσιακά θρησκευτικά μνημεία που έχω δει είναι το Μεγάλο Τζαμί ή Ulu Çami. Αποτελεί το αρχιτεκτονικό σύμβολο της πόλης, ορόσημο της πρώιμης οθωμανικής αρχιτεκτονικής, με αρκετά στοιχεία από την αρχιτεκτονική των Σελτζούκων. Χτίστηκε μεταξύ 1396 και 1400. Πρόκειται για ένα μεγάλο και ορθογώνιο κτίσμα με 20 διαφορετικούς τρούλους, 2 μιναρέδες και ένα συντριβάνι στο εσωτερικό του. 192 μνημειακές, οθωμανικές, καλλιγραφικές επιγραφές κοσμούν το εσωτερικό του. Για να μπεις στο τζαμί, όπως και σε όλους τους χώρους λατρείας, πρέπει να φοράς την κατάλληλη ενδυμασία. Η μπαντάνα μου και μια εσάρπα που είχα μαζί μου, έκαναν τη δουλειά!
Στη συνέχεια θέλαμε να επισκεφτούμε την καρδιά της πόλης, την παραδοσιακή αγορά της! Εάν κι εσάς σας αρέσουν τα πολύχρωμα και πολύβουα, ανατολίτικα παζάρια, ήρθατε στο σωστό μέρος! Δίπλα στο Μεγάλο Τζαμί, υπάρχει το Bedesten, η κλειστή αγορά της πόλης. Είναι ένα ορθογώνιο κτίριο με 6 πυλώνες, που χτίστηκε από το Σουλτάνο Βαγιαζήτ Β’ το 1389. Εκεί βρίσκει κανείς καταστήματα με μπαχαρικά, τρόφιμα, ρούχα, κοσμήματα και πολλά άλλα πράγματα.
Η κατεξοχήν παραδοσιακή αγορά μεταξιού, όμως, είναι το Koza Han, που θυμίζει στον επισκέπτη την ιστορία της Προύσας ως κέντρου παραγωγής και εμπορίας μεταξιού από το παρελθόν. Βρίσκεται πίσω από το πάρκο Koza, σε μια τοποθεσία με πολλά υπαίθρια καφέ. Χτισμένο το 1491 και πάλι από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ Β’, αποτελούσε την τελευταία στάση των καραβανιών που περνούσαν στον μεγάλο δρόμο του μεταξιού από την Κίνα προς την Ευρώπη. Must have είναι τα μεταξωτά μαντήλια που πωλούνται εκεί. Προσοχή, υπάρχουν διάφορες ποιότητες και φυσικά αντίστοιχες τιμές. Μην τσιγκουνευτείτε, εάν σας αρέσει να φοράτε ή να δωρίζετε προϊόντα από πραγματικό μετάξι! Πάλι πολύ πιο φθηνά από την Ελλάδα είναι! Τέλος, μην παραλείψετε να φάτε στο ισόγειο παραδοσιακό χαλβά, κλασικό ή με φιστίκι, με παγωτό και να πιείτε ένα παραδοσιακό τσαγάκι!
Ένα ακόμη οθωμανικό μνημείο που επισκεφτήκαμε είναι το Πράσινο Τέμενος, γνωστό και ως Τέμενος του Μωάμεθ Α’, που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της πόλης. Είναι ένα κτίσμα του 5ου αιώνα. Όλο το εσωτερικό του διακοσμείται με γαλαζοπράσινα πλακάκια, στα οποία οφείλει και το όνομά του. Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι επίσης τα σκαλιστά παραθυρόφυλλα και οι θύρες του τεμένους. Εκεί υπάρχει και το μαυσωλείο του Μωάμεθ Α’ Τσελεμπή, γνωστό ως Πράσινος Τάφος.
Φυσικά περάσαμε κι από άλλες γειτονιές, πάρκα, παραδοσιακά χαμάμ και όμορφες γωνιές της πόλης, ήταν όμως αδύνατον να την δούμε ολόκληρη σε μια μέρα.
Και λίγα λόγια για το φαγητό. Χοιρινό φυσικά δεν θα βρείτε. Το πιο διάσημο πιάτο της Προύσας είναι το Iskender Kebab (λεπτές φέτες μοσχαριού ή αρνιού στα κάρβουνα με πίτα, σάλτσα ντομάτας, γιαούρτι και λιωμένο βούτυρο από πάνω). Προσωπικά το βρήκα αρκετά βαρύ. Προτίμησα άλλες ανατολίτικες νοστιμιές, όπως λαχματζούν, σις κιοφτέ, ιτσλί κιοφτέ κ.ά. Προτιμήστε όχι τόσο τα τουριστικά εστιατόρια του κέντρου, αλλά μικρότερα, συνοικιακά. Εμείς ξετρελαθήκαμε με το Haci Baba Kebab στην περιοχή Osmangazi! Ποιοτικό, γρήγορο και φθηνό φαγητό από εξαιρετικά ευγενικό και βοηθητικό προσωπικό! Επίσης, το αλκοόλ ξεχάστε το, εκτός κι αν έχετε πολλά χρήματα να ξοδέψετε και χρόνο να το ψάξετε. Στα σούπερ μάρκετ, δεν έχει! Προτιμήστε το παραδοσιακό ayran, που μοιάζει με το δικό μας αριάνι, είναι δηλαδή ένα κρύο ρόφημα γιαουρτιού, αλλά είναι λιγότερο ξινό, λίγο αλμυρούτσικο και πολύ πιο γευστικό, κατά τη γνώμη μου.
Στάση 5η: Cumalıkızık
Την επόμενη μέρα επισκεφτήκαμε άλλο ένα μνημείο της Unesco, το Cumalikizik. Ένα μικρό, παραδοσιακό, οθωμανικό χωριό στους πρόποδες του όρους Uludağ, δίπλα στη σύγχρονη μεγαλούπολη, που παρά τη μερική εμπορευματοποίησή του, διατηρεί έως έναν μεγάλο βαθμό στοιχεία μιας παράδοσης που μας πηγαίνει πίσω στους αιώνες!
Παλιά χωριάτικα σπίτια οθωμανικού τύπου, σοκάκια απ’ όπου ξεπροβάλλουν ηλικιωμένες κυρίες με την τυπική οθωμανική ενδυμασία, μαγαζιά με παραδοσιακά προϊόντα (υπέροχος ο χυμός ροδιού!), αυλές με λουλούδια και το καλύτερο πρωινό στην περιοχή της Προύσας!
Μην το χάσετε!
Στάση 6η: Μουδανιά και Τρίγλια
Η σημερινή περιήγηση είχε μια γεύση ιστορίας και νοσταλγίας.
Στην επαρχία της Προύσας ο ελληνισμός είχε για πολλά χρόνια ισχυρή παρουσία και κυριαρχούσε σε κάποια χωριά κοντά στην πόλη, όπως στην Απολλωνία, στα Μουδανιά και στην Τρίγλια.
Αρχικός προορισμός μας, τα Μουδανιά, το επίνειο της Προύσας. Η άλλοτε ακμάζουσα πόλη με την ισχυρή ελληνική κοινότητα. Βρήκαμε έναν πολιτιστικό χώρο με παλιές φωτογραφίες ανθρώπων που ζούσαν στην Κρήτη, πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών! Σημαντικό αξιοθέατο το Mudanya mütareke Evi, το αρχοντικό, όπου υπεγράφη η ομώνυμη συνθήκη (ανακωχή των Μουδανιών), που καθόρισε τη μοίρα χιλιάδων Θρακιωτών προγόνων μας… Για τους Τούρκους σήμερα μουσείο εις ανάμνηση της σημαντικής για την ιστορία τους διπλωματικής νίκης. Η είσοδος είναι ελεύθερη. Ο ξεναγός, αν και δεν μιλούσε αγγλικά, κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες να μας διηγηθεί την ιστορία του οικήματος.
Στη συνέχεια ταξιδέψαμε ως την Τρίγλια (σήμερα Tirilye), κωμόπολη της Προύσας, στην ιστορική περιοχή της Βιθυνίας, με 2.500 περίπου κατοίκους σήμερα. Πρόκειται για οικισμό, στον οποίο κατοικούσε για αιώνες συμπαγής, χριστιανικός πληθυσμός μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών του 1922. Εκεί τα ερείπια μερικών σπιτιών και εκκλησιών προδίδουν κομμάτια της ιστορίας της άλλοτε ελληνόφωνης περιοχής με τους πλούσιους ελαιώνες, τα εντυπωσιακά σπίτια, τα σχολεία, τις εκκλησίες και τα μοναστήρια.
Προσπάθειες αποκατάστασης και επανάχρησης των ιστορικών κτιρίων φαίνεται ότι γίνονται και στις δύο πόλεις. Η αίσθηση της εγκατάλειψης όμως είναι μεγαλύτερη…
Στάση 7η: Μουσείο και μνημείο Καραγκιόζη
Την τελευταία μέρα παραμείναμε στην Προύσα, όπου ήταν η βάση μας εξ αρχής, για να εξερευνήσουμε κι άλλες περιοχές και αξιοθέατά της. Η Προύσα διεκδικεί την πατρότητα του Καραγκιόζη. Από το 2010 μάλιστα ο Karagöz περιλαμβάνεται στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco.
Το αφιερωμένο στον γνωστό ήρωα μουσείο είναι ένα μικρό και προσεγμένο κτίριο με μόλις 2 αίθουσες και δωρεάν είσοδο. Όμορφη παρουσίαση της ιστορίας και εξέλιξής της τέχνης του θεάτρου σκιών, της υπόθεσης των παραστάσεων και των ηρώων του, μόνο που ελάχιστες λεζάντες ήταν γραμμένες στην αγγλική, οπότε για όποιον δεν γνωρίζει την τουρκική γλώσσα η πληροφορία παραμένει λειψή. Το πρόβλημα της γλώσσας υπήρχε σχεδόν παντού άλλωστε. Δεν μιλάει κανείς αγγλικά!
Στάση 8η. Βοτανικός Κήπος
Μετά από τόσο καυσαέριο, τι καλύτερο από μια ημερήσια εκδρομή στον βοτανικό κήπο της Προύσας, ένα τεράστιο πάρκο με πολλά δέντρα, λουλούδια, πουλιά και σκιουράκια! Οι οικογένειες και τα ζευγαράκια έρχονται από την Προύσα εδώ για πικ νικ και βόλτα με ποδήλατα, που μπορείς να νοικιάσεις εκεί. Έχει και ποδήλατα διπλά ή τετραπλά, για όλη την οικογένεια! Φυσικά δοκιμάσαμε κι εμείς και το απολαύσαμε!
Το ταξίδι της επιστροφής.
Προύσα – Γιάλοβα – Ραιδεστός – Αλεξανδρούπολη
Δύο παραθαλάσσιες πόλεις της Ανατολικής Θράκης στο διάβα μας και μια τεράστια αναμονή στα σύνορα σφράγισαν την τελευταία μέρα του ταξιδιού, ενός ταξιδιού που μας γέμισε εικόνες και σκέψεις.
Η Γιάλοβα, στη ΝΑ ακτή της θάλασσας του Μαρμαρά, ήταν στους αρχαίους χρόνους ελληνική αποικία, που επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ονομάστηκε Ελενούπολη, προς τιμήν της μητέρας του. Σήμερα είναι μια μικρή, παραθαλάσσια τουριστική πόλη και το λιμάνι της είναι ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά λιμάνια της θάλασσας του Μαρμαρά. Φημίζεται και για τις θερμές πηγές της, τις οποίες δυστυχώς δεν είχαμε τον χρόνο να αναζητήσουμε. Κάναμε μια μικρή βόλτα στο παραλιακό τμήμα της πόλης και συνεχίσαμε τον δρόμο της επιστροφής.
Η Ραιδεστός ή αλλιώς Tekirdağ, είναι η αρχαία ελληνική αποικία των Σαμίων Βισάνθη, που γνώρισε μεγάλη εμπορική ανάπτυξη κατά την πάροδο των αιώνων κυρίως λόγω της γεωστρατηγικής θέσης της. Μεγάλη και ακμαία ελληνική κοινότητα μέχρι και την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1922 ζούσε εδώ. Πολύ γνωστός για τη δράση του ήταν ο «Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος εν Ραιδεστώ». Σήμερα είναι κι αυτή μια δημοφιλής, παραθαλάσσια πόλη με αρκετά αξιοθέατα. Δεν μπορώ να σας προτείνω που να πάτε, μια και το μόνο που προλάβαμε να κάνουμε ήταν μια στάση για φαγητό. Τοπική νοστιμιά, τα σουτζουκάκια της! Δοκιμάστε τα!
Για επίλογο σας αφήνω συνολικά τις εντυπώσεις μας από ολόκληρο το ταξίδι μας, αρνητικές και θετικές:
– Απίστευτη κίνηση στους δρόμους και ακόμη πιο απίστευτη οδήγηση από τους ντόπιους! Παρόλα αυτά, δεν πετύχαμε ούτε ένα τρακάρισμα! Έχουν τον τρόπο τους!
– Νέφος στην Προύσα. Κάθε μέρα η πόλη είναι σκεπασμένη με ένα τεράστιο γκρι σύννεφο. Τον ήλιο τον είδαμε ελάχιστα. Παραμένει όμως επιβλητική και πολύχρωμη!
– Σχεδόν όλοι, άντρες, γυναίκες, μικροί, μεγάλοι καπνίζουν σαν να μην υπάρχει αύριο! Τις γόπες τις πετούν όπου βρουν. Είδαμε μαγαζάτορες να πετούν το περιεχόμενο των σταχτοδοχείων ακριβώς έξω από τα μαγαζιά τους….
– Απερίγραπτη βρωμιά στους δημόσιους χώρους, σε πλήρη αντιδιαστολή με την σχολαστικη, ατομική καθαριότητα των ανθρώπων. Εξαίρεση, οι δημόσιες τουαλέτες που λαμποκοπούν (έναντι 5TL ανά χρήση).
– Δεν μιλά σχεδόν κανένας αγγλικά! Ούτε καν στα ξενοδοχεία, στους αρχαιολογικούς χώρους, στα εμπορικά μέρη! Όλες οι πινακίδες και οι ταμπέλες, ακόμη και αυτές της κυκλοφορίας, είναι μόνο στην τουρκική! Ευτυχώς, η γλώσσα του σώματός είναι διεθνής… Λίγο διαφορετική κατάσταση στην Ανατολική Θράκη. Εκεί κάποιοι μιλούν και λίγα ελληνικά.
– Είναι όμως αυτό το «άρωμα» της Ανατολής που σε μαγεύει ! Η ευγένεια των ανθρώπων, η διάθεσή τους να σε βοηθήσουν! Την πρώτη μέρα στην Προύσα ο ξενοδόχος μας δάνεισε μερικές λίρες για να βολευτούμε μέχρι να κάνουμε συνάλλαγμα!
– Υπέροχα μνημεία, φορτία ιστορίας αιώνων.
– Πολύβουα, χρωματιστά παζάρια, όπου χτυπά η καρδιά της πόλης!
– Οι γεύσεις…. Αααχ, οι γεύσεις! Αλμυρές, πικάντικες, γλυκές…
– Τα παιδιά που παίζουν στις γειτονιές των συνοικιών ανέμελα, οι οικογένειες που πηγαίνουν βόλτα, οι παππούδες στα καφενεία, οι κυρίες που συζητούν στα κατώφλια των σπιτιών. Αν «έκλεινα τον ήχο», θα έπαιρνα όρκο ότι ήμουν σε κάποια επαρχία της Ελλάδας!
– Γνωρίζοντας τον “άλλο” διαπιστώνεις και πολλά πράγματα για τον ίδιο τον εαυτό σου.
Κρατάμε αυτό και σας/μας ευχόμαστε «πολλά, καλά ταξίδια»!!!
Leave a Reply